D ameyyez si Tira Iqedsen ɣef tikki-nneɣ akled laɛbada di tudert-nueɣ. Assaɣ-nneɣ aked Ṛebbi.
37. D ayen yesɛan azal ameqran ma yella neɣra Lɛahd Aqdim. Acuɣer?
Axaṭer lɛahd Aqdim yettmettil-aɣ-d amek i d-ihegga Sidi Ṛebbi tisin n Sidna Ɛisa s umezruy n wegdud n Wat Israyil.
Ilul-aɣ-d weqcic, Mmi-s yettunefk-aɣ-d. Yeṭṭef lḥekma n Ugellid. A sen-semmi Amdebbeṛ, Win isteɛǧiben, Ṛebbi bab n Tezmert, Ababat i dayem, Agellid n lehna. Ad isseǧhed tageldit-is, m'ara yeḥkem deg wemkan n Dawed, ad issers lehna ara idumen i dayem . (Icaɛyah 9.5-6)
Lecɣal 3.22-26
38. D anwa-ten Adem akk-d Ḥewwa?
Adem akk-d Ḥewwa d imawlen-nneɣ imezwura. Sidi Ṛebbi ixleq-iten-id. Ɣef ddemma n ddnub-nsen, ddunit meṛṛa teččur d cceṛ,d lbaṭel akk-d leɛtab.
Illu ixelq-ed amdan ɣef ṣṣifa-ines, ixelq-it ɣef ṣṣifa n Yillu . Ixelq-iten d argaz akk-d tmeṭṭut. (Laṣel n Ddunit 1.27)
Ddnub ikcem-ed ɣer ddunit s yiwen wemdan, Adem. (At Ṛuman 5.12)
Laṣel n Ddunit 1.3
39. D anwa-ten Kayin akk-d Habil?
Kayin akk-d Habil d arraw imezwura n Adem akk-d Ḥewwa. Kayin inɣa gma-s Habil imi yusem seg-s.
Di lexla, Kayin ikker ɣer gma-s Habil, inɣat. (Laṣel n Ddunit 4.8)
Laṣel n Ddunit 4.1-16, Iɛebṛaniyen 11.4
40. D acu i gessuter Sidi Ṛebbi i Nuḥ a t-ixdem?
Sidi Ṛebbi issuter-as ad ibnu yiwen n lbabuṛ ameqran iwakken ad ttwaselken m'ara d-tas lḥemla nni n waman ara yesnegren ddunit.
Xdem i yiman-ik yiwen n lbabuṛ ameqran s wesɣar iǧehden, asɣar n iseṛwel (Laṣel n Ddunit 6.14)
41. D acu-tt lemɛahda i gefka Sidi Ṛebbi i Nuḥ?
Sidi Ṛebbi iwɛed-it belli ur ittuɣal ara akk ad issenger ddunit s uḥemmal n waman. Licara n lemɛahda agi d lqews deg igenni neɣ “tislit n wanẓar.”
Ur ittuɣal ara a d-yili uḥemmal n waman ara yesnegren ddunit. (Laṣel n Ddunit 9.11)
Laṣel n Ddunit 9
42. D anwa-ten Ibṛahim akk-d Ṣara?
Ibṛahim akk-d Sara d wid i gemzewwaǧen, meqqer-it di leɛmeṛ yerna ur sɛin ara dderya. Sidi Ṛebbi ixdem leɛqed yid-sen yerna yefka-yasen lemɛahda agi : s warraw-nsen ara tissin ddunit lfeṛḥ, att-ttili di sseɛd ɣer zdat.
Sidi Ṛebbi yenna i Abṛam : “Ffeɣ si tmurt-ik, si tmurt anda tluleḍ, seg wexxam n babak tṛuḥeḍ ɣer tmurt ara k-d-sekneɣ. A k-rreɣ d lǧens ameqran. A k-barkeɣ yerna ad smeɣreɣ isem-ik : att-ttiliḍ d lbaṛaka i wiyaḍ.” (Laṣel n Ddunit 12.1-2)
43. Sidi Ṛebbi yeṭṭef di lemɛahda-ines neɣ ala ?
Yeṭṭef deg-s.
S dderya n dderya-k, ara barkeɣ tiwaculin n ddunit meṛṛa. Leɛqed agi ad yili i kunwi. (Lecɣal 3.25)
Laṣel n Ddunit 21.1-7
44. Anwa-t Yeɛqub ?
Yeɛqub d mmi-s n mmi-s n Ibṛahim akk-d Ṣara; yemɛebbar akk-d Yillu dɣa yettunefk-as-d yisem n Iṣrayil.
Isem-ik ad yuɣal d Iṣrayil, axaṭer temɛebbareḍ d Yillu akk-d yemdanen, yerna tɣelbeḍten. (Laṣel n Ddunit 32.29)
Laṣel n Ddunit 25-35, Iɛebṛaniyen 11.21
45. Anwa-t Yusef ?
Yusef d mmi-s n Yeɛqub ; zzenzen-t watmaten-is d akli ɣer tmurt n Maṣer imi usmen seg-s.
Atmaten n Yusef zzenzen-t i Wat n Ismaɛil s ɛecrin n twiztin n lfeṭṭa. (Laṣel n Ddunit 37.28)
Laṣel n Ddunit 37-41
46. D acu i geḍran mbeɛd ?
Yusef yuɣal d aneɣlaf amezwaru n tmurt n Maṣer. Yeɛfa i watmaten-is yerna iɛac-iten di lweqt n laẓ nni ameqran i d-iɣlin di ddunit.
Yusef yenna i watmaten-is: “Kunwi, tebɣam a yi-txedmem cceṛ, lameɛna Illu yessufeɣ-it ɣer lxiṛ, iwakken ad isellek aṭas n lɣaci.” (Laṣel n Ddunit 50.20)
Laṣel n Ddunit 41-50, Iɛebṛaniyen 11.22
47. D acu i geḍran mbeɛd laẓ ?
Agdud n wat Iṣrayil yuɣal d akli n ugellid amcum n tmurt n Maṣer.
Imaṣriyen, ssareẓgen-asen ddunit s lecɣal akk iweɛṛen. (Tufɣa 1.14)
48. Anwa-t Musa ?
D aqcic n wegdud n at Iṣrayil. Agellid nni amcum yebɣa a t-ineɣ ; lameɛna yemma-s akk-d yelli-s n ugellid (Ferɛun) selkent-ett si lmut.
Tageldunt (Yelli-s n Ferɛun) tenna i yemma-s n Musa : Awi lufan (aqcic) agi !
Ssuṭeḍ-iyi-t-id, a m-fkeɣ lexlaṣ-im. (Tufɣa 2.9)
49. D acu i gexdem ɣer zdat ?
Ɣer zdat, Musa issufeɣ-ed agdud n Wat Iṣrayil si tkelwa ɣer tlelli. Deg uneẓruf, ifka-yasen-d cariɛa n Sidi Ṛebbi.
At Iṣrayil umnen s Sidi Ṛebbi, dɣa zzegren i lebḥaṛ azeggaɣ am wakken d lqaɛa yekkawen. (Iɛebṛaniyen 11.29)
Tufɣa 3.20, Iɛebṛaniyen 11.24-28 ; Ahellil 78
50. Anwa-t Yacuɛa ?
Yacuɛa d win i d-yernan ɣef Musa, iṭṭef amkan-is ; d netta i gwelhen agdud n at Iṣrayil, issekcem-iten ɣer tmurt i sen-iwɛed Sidi Ṛebbi.
Musa yenna i Yacuɛa : “Sseǧhed iman-ik tẓewreḍ, axaṭer d kečč ara iskecmen At Iṣrayil… Sidi Ṛebbi ad izwir zdat-ek, ad yili yid-ek, ur k-ittaǧǧa ara, ur ittak ara deg-k afus.” (Asmekti 31.7-8)
Yacuɛa 1.24
51. Anta-tt Ṛaḥab?
Ṛaḥab tella tt-ttameṭṭut ixeddmen zzna. Tumen s Yillu dɣa tettwasellek.
Ṛaḥab, tucmitt, tumen s Yillu. (Iɛebṛaniyen 11.31)
Yacuɛa 2 akk-d 6.22-23
52. Anwa-t Gidɛun?
Gidɛun d yiwen ufellaḥ ; Sidi Ṛebbi isawel-as-ed iwakken a d-isellek agdud-is, at Iṣrayil, si ger ifassen n yeɛdawen-nsen.
Sidi Ṛebbi yena-yas-d i Gidɛun : Ṛuḥ s tezmert nni i tesɛiḍ, ṛuḥ a d-sellkeḍ at Iṣrayil. (Inezzurfa 6.14)
53. Anta-tt Ḥanna?
Ḥanna ad ttameṭṭut yettẓallan aṭas. Tella da ttaɛiqart, ur tezmir ara att-ttesɛu dderya. Sidi Ṛebbi yerra-d i tẓallit-is, dɣa irẓeq-itt-id s weqcic, Camwil, nnbi i gseddan agdud n Wat Iṣrayil.
Ay Ameɣlal, bab n Tezmert ! Di leɛnaya-k, muqel-ed annuz-inu! Mekti-iyi-d, ur iyitettu ara. (1 Camwil 1.11)
1 Camwil 1-24
54. Anta-tt Rut?
Ruth tt-ttameṭṭut tabeṛṛanit. Tḥemmel Sidi Ṛebbi, tuɣal d ǧidda-s ( setti-s ) n ugellid Dawed.
Rut tenna i Naɛumi: "Anda ara tṛuḥeḍ, ad ṛuḥeɣ. Anda ara tzedɣeḍ ad zedɣeɣ. Agdud-im ad yuɣal d agdud-iw, Illu-im ad yuɣal d Illu-iw." (Rut 1.6)
Rut 1.4
55. Anwa-t Dawed?
Dawed d yiwen umeksa amecṭuḥ. Sidi Ṛebbi ixtaṛ-it-id iwakken ad iseddu agdud-is yerna ad iḥareb fell-as, a t-imneɛ seg yeɛdawen-is. Agellid Dawed ixdem aṭas n ccnawi.
Camwil iddem-ed zzit, idhen uqerru n Dawed zdat n watmaten-is. Ṛṛuḥ n Sidi Ṛebbi yers-ed ɣef Dawed, imiren seg wass nni, ur t-yeǧǧi ara akk. (1 Camwil 16-13)
1 Camwil 16 – 1 Igelliden 12
56. Acu n yisem i nefka i ccnawi i gexdem Dawed?
Ihellilen.
57. Dawed yella d agellid yelhan?
Dawed iḥemmel Sidi Ṛebbi yerna isellek-ed at Iṣrayil seg yeɛdawen-is.
Ur iyi-ttaǧa yaraA Sidi Ṛebbi! Ur beɛɛed ara fell-i ay Illu-yiw ! (Ahellil 38.22)
58. Dawed ixdem daɣen ddnubat imeqranen i d-yewwin aṭas n leɛtab.
Ad ttidett, lameɛna Sidi Ṛebbi iɛfa-yas ddnubat-is, axaṭer itub.
Setɛeṛfeɣ s uɛaṣi i k-ɛuṣaɣ ; ddnub-iw yezga ger wallen-iw. D kečč, d kečč kan i ɛuṣaɣ, ar ɣur-ek kan i denbeɣ. (Ahellil 51.5-6)
59. Anwa-t Sliman?
D mmi-s n Dawed akk-d Bat-Cibaɛ. Yuɣal d agellid n At Iṣrayil. Sidi Ṛebbi yerra-t d ukyis nez̦z̦eh, d ameṛkanti ameqran. Lameɛna Sliman, netta daɣen, ixdem ddnubat imeqranen. Mbeɛd lmut-is, tamurt n Iṣrayil tebḍa ɣef snat n temnaḍin.
Sliman yenna i Sidi Ṛebbi: “Efk-iyi-d tamusnideg wul-iw iwakken ad ḥekmeɣ ɣef wegdud-ik yerna ad feṛqeɣ ger wayen yelhan d wayen ur ndiri.” (1 Igelliden 3.9)
1 Igelliden 1-12
60. Mbeɛd, aṭas n igelliden n At Iṣrayil ur neḥkim ara akken ilaq lḥal agdud. Acuɣer?
Axaṭer ur quddren ara Sidi Ṛebbi, ur t-ḍuɛen ara.
Yarubɛam idneb yerna iḥettem agdud n At Iṣrayil ad denben am netta. (1 Igelliden 14-16)
1 Igelliden 12 – 2 Igelliden 25
61. D acu i gexdem Sidi Ṛebbi zdat n cceṛ nni i gexdem wegdud-is ?
Iceggeɛ-ed lenbeyya am Ilyah akk-d Ilicaɛ iwakken a d-semmektin i wegdud tazmert n Sidi Ṛebbi akk-d tekdit-is.
Tameṭṭut nni tenna i Ilyahu: Tura umneɣ d aqeddac n Sidi Ṛebbi i telliḍ! Yerna tt-ttidett, Ayen akw i d-teqqareḍ sɣuṛ Sidi Ṛebbi i d-yekka. (1 Igelliden 17-24)
1 Igelliden 17 – 2 Igelliden 10
62. Issemḥes wegdud i lexbaṛ nni i sen-d-ittuxebṛen sɣur lenbiyya neɣ xaṭi ?
Xaṭi, ayen ideg ara sen-ḥessen, igelliden n at Iṣrayil tt-ttimenɣiwt i ɛeṛḍen a ten-nɣen.
Qehren akk lenbeyya ! Nɣan wid akk i gettbecciṛen ɣef tissin n Uḥeqqi nni ara d-yasen. (Lecɣal 7.52)
1 Igelliden 12 – 2 Igelliden 25
63. D acu i gexdem Sidi Ṛebbi?
Sidi Ṛebbi iḥureb ɣef lenbeyya-ines, lameɛna at Iṣrayil ttwaṭṭfen ɣer lḥebs. Iɛdawen-nsen wwin-ten ɣer lebɛid, nnfan-ten si tmurt-nsen.
Tirebbaɛ n lɛeskeṛ n Babilun ... hudden akk leṣwaṛ i d-izzin i temdint n Yarucalim.
Mbeɛd, agellid n Babilun yenfa lɣaci i gellan dinna di temdint n Yarucalim. (2 Igelliden 25.10-11)
64. Anwa-t Yunes?
Yella d nnbi ur nettaɣ ara awal. Yeṛfa imi i gḥemmel Sidi Ṛebbi iɛdawen n wat Iṣrayil.
Yunes yeṛfa dɣa yenna i Sidi Ṛebbi: “…Ẓriɣ, ẓriɣ belli teččureḍ d leḥnana akk-d ṛṛeḥma, d bab n ṣṣbeṛ yerna teččureḍ d leḥmala.” (Yunes 4.1-2)
Yunes 1-4
65. Anta-tt Stira?
Stira d yiwet n tmeṭṭut tayahudit. Tettwanfa si tmurt-is, tuɣal tt-ttagelliṭ di tmurt nni yerna tsellek-ed At Iṣrayil si lmut.
Ad ṛuḥeɣ ɣer ugellid ɣas akken imneɛ-t lqanun. Ma iwwi-yi-d ad mteɣ, ad mteɣ ! (Stira 4.16)
Stira 1-10
66. Anwa-t Danyil?
Danyil d yiwen ilemẓi ayahudi. Ɣas akken yebɛed ɣef tmurt-is, yeqqim d amekdi i Sidi Ṛebbi. Yuɣal d aneɣlaf n yiwen ugellid abeṛṛani.
Agellid Daryus yenna : “D Illu n Danyil i d Illu yeddren… D Netta i d-iselken Danyil seg ixenfyac n yezmawen.” (Danyil 6.27-28)
Danyil 1-12
67. Eɛni Sidi Ṛebbi yettu agdud-is i gettwaḥebsen yenfa ?
Xaṭi, Sidi Ṛebbi leɛmeṛ iḥbis leḥmala-ines ɣer wegdud-is amcum. Mi ɛeddan 700 issegasen, Sidi Ṛebbi iceggeɛ-ed nnbi Isdras akk-d Niḥimya iwakken a ten-id-erren ɣer tmurt-nsen.
Sidi Ṛebbi yenna : “Ɣas ma yella tenfam, tellam di tqerniyin n ddunit, a kkun-id-awiɣ ɣer wemkan nni i xtaṛeɣ iwakken ad sbeggneɣ iman-iw dinna.” (Nehimiya 1.9)
Ezdras 1-10, Nehimiya 1-13
68. Anwa-t Malaxi?
D Nnbi aneggaru ara di lɛahd Aqdim. Mbeɛd Malaxi, Sidi Ṛebbi ur d-imeslay ara i wegdud-is 400 n issegasen.
"Uɣalet-ed ɣur-i, dɣa a n-uɣaleɣ ɣur-wen, nniɣ-t-id, nekk, Illu Bab n txelqit meṛṛa." (Malaxi 3.7)
Malaxi 1-3